Symptoms & Disease

ต่อมลูกหมากโต (Benign prostatic hyperplasia/BPH)
 
 
ผู้ชายเมื่อมีอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป ต่อมลูกหมาก * จะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงเป็นก้อนโต แล้วจะโต ขึ้นเรื่อย ๆ ตามอายุ              เมื่อโตมากจะเกิดแรงกดต่อท่อปัสสาวะ ทำให้มีอาการปัสสาวะลำบาก ซึ่งมักจะเริ่มแสดงอาการเมื่อมีอายุมากกว่า 55 ปีขึ้นไป และจะพบอาการผิดปกติได้มากขึ้นเมื่อมีอายุมากขึ้นพบว่าผู้ชายอายุ  55-74 ปี จะมีอาการแสดงของโรคนี้ประมาณร้อยละ 20      บางคนอาจมี               ต่อมลูกหมากโตโดยไม่มีอาการแสดงก็ได้
 
สาเหตุ
                ยังไม่ทราบแน่ชัด เชื่อว่ามีความสัมพันธ์กับการ เปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนเพศชาย ที่ชื่อว่า ไดไฮโดรเทสโทสเทอโรน (dihydrotestosterone) ซึ่งเป็นตัวกระตุ้นให้ต่อมลูกหมากโต
 
 
 
อาการ
                ผู้ป่วยจะมีอาการถ่ายปัสสาวะลำบาก ต้องออก แรงเบ่งหรือรอนานกว่าจะถ่ายปัสสาวะออกมาได้ ทำให้ ใช้เวลาในการ                                          ถ่ายปัสสาวะนาน ปัสสาวะไม่พุ่ง ลำปัสสาวะเบี้ยวหรือเล็กลง มีความรู้สึกเหมือนถ่ายไม่สุดและ ปัสสาวะบ่อย ห่างกันไม่ถึง 1- 2 ชั่วโมง มีความรู้สึกเวลาปวดปัสสาวะต้องรีบเข้าห้องน้ำทันที อาจถ่ายปัสสาวะ กะปริดกะปรอย ถ่าย ๆ หยุด ๆ หลายครั้ง ปัสสาวะออก                   เป็นหยด ๆ ในช่วงถ่ายของการถ่าย หลังเข้านอนตอนกลางคืนต้องลุกขึ้นปัสสาวะบ่อย
                อาการมักค่อยๆ เป็นมากและดีขึ้นอย่างช้า ๆ โดยใช้เวลาเป็นแรมปี จนกระทั่งต่อมลูกหมากโตมากและกดท่อปัสสาวะ                อย่างรุนแรงก็จะทำให้ผู้ป่วยมีอาการถ่ายปัสสาวะไม่ออก มีความรู้สึกปวดปัสสาวะ ปวดตึงท้องน้อย   และคลำได้ก้อนของ                       กระเพาะปัสสาวะที่มีปัสสาวะคั่งเต็ม บางครั้งอาการปัสสาวะไม่ออกเฉียบพลันอาจเกิด หลังจากใช้ยาที่มีฤทธิ์แอนติโคลิเนอร์จิก                  เช่น แอนติสปาสโมดิก (ย20) ยาแก้แพ้ (ย7) ยาทางจิตประสาท (ย17) เป็นต้น และยากลุ่มกระตุ้นประสาทซิมพาเทติก                            (sympathomimetic)   เช่น  อะดรีนาลิน (ย11) สูโดเอฟีดรีน (ย8.2) เป็นต้น หรืออาจเกิดหลังดื่มแอลกอฮอล์ วางยาสลบ หรือนอนอยู่         นาน ๆ   (ไม่ได้เคลื่อนไหวร่างกาย)
                บางรายอาจมีอาการถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด เนื่อง จากการเบ่งถ่ายนาน ๆ อาจทำให้หลอดเลือดดำที่ท่อปัสสาวะคั่ง                     แล้วแตกมีเลือดออกได้
 
การรักษา
                หากสงสัยควรส่งโรงพยาบาลหรือปรึกษาแพทย์   ผู้เชี่ยวชาญ มักจะทำการวินิจฉัยโดยการตรวจพิเศษเพิ่มเติม                                เช่น การถ่ายภาพรังสีทางเดินปัสสาวะโดยการฉีดสารทึบรังสีเข้าหลอดเลือดดำ (intravenous urography)   การตรวจอัลตราซาวนด์ การใช้กล้องส่องตรวจกระเพาะ ปัสสาวะ (cystoscopy) เป็นต้น นอกจากนี้อาจทำการ  ตรวจปัสสาวะ (ดูการติดเชื้อหรือเลือดออก) ตรวจระดับครีอะตินีนในเลือด (ดูภาวะไตวาย) ตรวจสารพีเอสเอ  ในเลือด (PSA)*
                การักษา แพทย์จะให้การดูแลรักษาตามภาวะที่ พบดังนี้

1. ในรายที่เป็นระยะแรกเริ่ม มีอาการเล็กน้อยไม่ต้องให้การรักษาใด ๆ เฝ้าติดตามดูอาการเป็นระยะ
2. ในรายที่มีอาการปัสสาวะลำยากมากขึ้น มีผล

กระทบต่อคุณภาพชีวิตหรือเป็นมาก แต่อยู่ระหว่างรอผ่าตัดหรือมีข้อห้ามในการผ่าตัด แพทย์จะให้การรักษา   ด้วยยาชนิดใด                     ชนิดหนึ่ง ดังนี้
ยากลุ่มปิดกั้นแอลฟา (alpha-blockers) เช่น  พราโซซิน (prazosin) 2 มก. วันละ 2 ครั้ง เทราโซซิน   (terazosin)                              
2-10 มก.   วันละครั้งก่อนนอน   หรือดอกซา โซซิน (doxazosin)   4-8 มก. วันละครั้งก่อนนอน เป็นต้น   ยากลุ่มนี้ออกฤทธิ์                   ลดการเกร็งของกล้ามเนื้อต่อมลูกหมากและกล้ามเนื้อหูรูดที่คอกระเพาะปัสสาวะ   ทำให้ถ่ายปัสสาวะได้คล่องขึ้น นอกจากนี้                      ยังมีฤทธิ์ลดความดันโลหิต  เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีโรคความดันโลหิตสูงร่วมด้วย
 
ยากลุ่มยับยั้งเอนไซม์แอลฟารีดักเทศ (alpha reductase inhibitors) เช่น ไฟนาสเตอไรด์ (finasteride)   5 มก. วันละครั้ง -
อย่างน้อย 3 เดือน จึงจะเห็นผล ยานี้   มีฤทธิ์ยับยั้งไม่ให้เทสโทสเทอโรนเปลี่ยนเป็นไดไฮโดรเทสโทสเทอโรน  (ซึ่งกระตุ้นให้ต่อมลูกหมากโต)   ก็จะทำให้ต่อมลูกหมากเล็กลงได้ประมาณร้อยละ 30 ยานี้มีข้อดีทำให้ผมดกขึ้น เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มี                                     ผมบางหรือศีรษะล้านร่วมด้วย

1. ในรายที่ใช้ยาไม่ได้ผลหรือมีอาการปัสสาวะไม่ ออก ปัสสาวะเป็นเลือดบ่อย ๆ เป็นโรคติดเชื้อของทางเดินปัสสาวะ

บ่อย ๆ  มีนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ    หรือผนัง กระเพาะปัสสาวะหย่อนยานหรือเป็นถุงโป่งพอง แพทย์จะทำการรักษาด้วย                     การผ่าตัดซึ่งมีอยู่หลายวิธี  ในปัจจุบันนิยมวิธีผ่าตัดโดยการใช้กล้องส่องผ่านท่อปัสสาวะ  (transurethral resection of the prostate/TURP)    แต่ถ้าต่อมลูกหมากมีขนาดใหญ่มาก ก็อาจต้องทำการผ่าตัด โดยการเปิดเข้าหน้าท้อง (suprapubic หรือ retropubic prostectomy)  วิธีนี้อาจทำให้เกิดภาวะกลั่นปัสสาวะไม่ได้ และภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศแทรกซ้อนหลัง ผ่าตัดมากกว่า                               การผ่าตัดโดยการใช้กล้อง
                ผู้ป่วยบางราย แพทย์อาจเลือกรักษาด้วยวิธีอื่นที่ง่ายและเสี่ยงน้อยกว่าการผ่าตัด เช่น
การขยายท่อปัสสาวะโดยการใส่ท่อคาไว้    (prostatic urethral stwnt)   ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่ผ่าตัด                            
ไม่ได้หรือปฏิเสธการผ่าตัด
การจี้ต่อมลูกหมากด้วยแสงเลเซอร์ (trans urethral laser incision of prostate/TULIP) หรือด้วย                   
ไฟฟ้า (transurethral  electrovaporization of prostate)   การใช้คลื่นไมรโครเวฟ  (microwave ther motherapy)  หรือคลื่นอัลตราซาวนด์ (high frequency focus ultrasound thermotherapy)   หรือคลื่นวิทยุ    (radiofrequency vaporization) ทำให้เกิดความร้อนบริเวณ                         ต่อมลูกหมากจนเนื้อเยื่อตาย ต่อมลูกหมากก็จะ ฝ่อลงทำให้ปัสสาวะได้คล่องขึ้น
                หากวิธีเหล่านี้ไม่ได้ผล ก็จำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัด

1. ให้การรักษาภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้น เช่นให้ยาปฏิชีวนะโรคติดเชื้อของทางเดินปัสสาวะ ใช้ สายสวนปัสสาวะในราย

ที่ปัสสาวะไม่ออก เป็นต้น
ข้อแนะนำ

1. < >sympathomimetic)  โรคนี้เป้นภาวะที่ไม่รุนแรง และมีทางรักษาให้

หายไดด้วยการผ่าตัด แต่ถ้าปล่อยไว้ อาจมีภาวะแทรกซ้อนอันตรายร้ายแรงได้

1. อาการถ่ายปัสสาวะลำบากในผู้ชายสูงอายุ อาจมีสาเหตุจากโรคมะเร็งของต่อมลูกหมาก(237.15)หรือมะเร็ง

ของกระเพาะปัสสาวะ (237.16)  ก็ได้ ซึ่งบางครั้ง อาจแยกอาการจากต่อมลูกหมากโตไม่ออก ดังนั้นทาง ที่ดีควรแนะนำให้                         ผู้ชายสูงอายุที่มีอาการปัสสาวะลำบากไปตรวจที่โรงพยาบาลทุกราย