Symptoms & Disease

อาการ

                ทารกจะเริ่มมีอาการดีซ่าน (ตาเหลือง) เมื่อพ้นระยะ 24 ชั่วโมง หลังคลอด ส่วนใหญ่อยู่ในช่วง 2–3 วันหลังคลอด จะเหลืองเข้มที่สุดในรายวันที่ 5-7 หลังคลอดแล้วค่อยๆ จางหายไปภายใน 1-2 สัปดาห์ โดยที่ทารกดูแข็งแรงดี ไม่มีไข้ ไม่ซึม ไม่งอแง ไม่ซีด ดูดนมและน้ำได้ดี ถ่ายอุจจาระสีปกติ

                อาการเหลืองจะเริ่มจากบริเวณหน้าก่อน แล้วไล่ลงมาที่ลำตัว แขนและขา ตามลำดับ ส่วนเวลาจางจะเป็นไปในทางตรงกันข้าม
 
 
 

ข้อแนะนำ

                  1.ควรทำการตรวจดูอาการดีซ่านในทารกทุกรายตั้งแต่ระยะหลังคลอดจนพ้นระยะ 1-2 สัปดาห์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด  เนื่องจากมักมีสาเหตุร้ายแรง  ซึ่งหากได้รับการรักษาแต่เนิ่นๆ จะสามารถช่วยให้อยู่รอดปลอดภัย  และลดภาวะแทรกซ้อนทางสมองลงได้มาก
 
                  2.หากพบอาการดีซ่านในทารกแรกเกิด แต่ตรวจดูอาการภายนอกแล้วไม่แน่ใจว่าจะมีความรุนแรงหรือไม่ ก็ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชียวชาญ  หรือส่งตรวจระดับบิลิรูบินในเลือดดูเป็นระยะ
 

การรักษา

               1. ถ้าพบอาการดีซ่านในทารกแรกเกิด  ซึ่งเริ่มอาการในวันที่  2-5 หลังคลอด ควรตรวจดูทารกอย่างละเอียด เมื่อแน่ใจว่าไม่มีสาเหตุจากอย่างอื่น และทารกท่าทางแข็งแรงดี ก็แนะนำให้ทารกดูดนมและน้ำให้มากขึ้น ควรให้ทารกผึ่งแดดอ่อน ๆ ตอนเช้า หรือใช้แสงไฟนีออนส่องจะช่วยลดอาการเหลืองได้

         ควรติดตามดูอาการของทารกอย่างใกล้ชิด ถ้าหากพบว่าทารกตัวเหลืองเข้มขึ้นเรื่อยๆ เป็นเวลานานกว่า 1 สัปดาห์ หรือฝ่าเท้าเหลือง (ซึ่งมักมีระดับบิลิรูบินสูงกว่า 20 มก./ดล.) ควรส่งโรงพยาบาลภายใน 24 ชั่วโมง

               2. ถ้าพบว่าทารกมีอาการไข้ ซีด มีจุดแดงจ้ำเขียวท้องเดิน ซึมผิดปกติ ตัวอ่อนปวกเปียก ไม่ดูดนม อาเจียน ชัก หรือเริ่มมีอาการดีซ่านภายใน 24 ชั่วโมง หลังคลอดหรือเมื่อมีอายุมากกว่า 3 วัน ควรส่งโรงพยาบาลภายใน 24 ชั่วโมง

        อาจต้องตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ และตรวจพิเศษอื่น ๆ เพื่อค้นหาสาเหตุ และให้การรักษาตามสาเหตุ

         สาเหตุที่พบบ่อยได้แก่  เม็ดเลือดแดงแตกเนื่องจากภาวะพร่องเอนไซม์จี - 6-พีดี หรือหมู่เลือดเข้ากันไม่ได้ นอกจากนี้ยังเกิดจากภาวะโลหิตเป็นพิษ  ท่อน้ำดีตีบแต่กำเนิดภาวะเม็ดเลือดแดงมาก (polycythemia ซึ่งมักพบในทารกที่มีมารดาเป็นเบาหวาน สูบบุหรี่ หรืออยู่ในที่ราบสูง) ภาวะขาดไทรอยด์ การใช้ยาในมารดา (เช่น ไดอะซีแพม โพรเมทาซีน ออกซิโทซิน) ทารกมีเลือดออกใต้ผิวหนัง(ฟกซ้ำ ห้อเลือดตามผิวหนัง หรือก้อนเลือดใต้หนังศีรษะจากการบาดเจ็บระหว่างคลอด) หรือจากนมมารดา*

          ในรายที่เป็นภาวะดีซ่านเสรีระ (ไม่มีโรคหรือความผิดปกติต่างๆ แต่เหลืองจัด ซึ่งอาจเป็นอันตราต่อสมองทารก มักเริ่มการบำบัดด้วยแสง (phototherapy) ด้วยเครื่องฉายแสง หากไม่ได้ผล หรือพบว่ามี ระดับบิลิรูบินในเลือดสูงมาก (มากกว่า 20-25 มก./ดล.ในทารกคลอดครบกำหนด  ส่วนในทารกคลอดก่อนกำหนดคิดที่ค่าต่ำกว่านี้) ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการเปลี่ยนถ่ายเลือด (exchange transfusion)
 
 

 
การป้องกัน
                หลังคลอดควรให้ทารกดูดนมโดยเร็ว (ภายใน ½ – 1 ชั่วโมงหลังคลอด) และบ่อยๆ จะช่วยกระตุ้นให้ลำไส้เคลื่อนตัวและถ่ายอุจจาระอาจช่วยป้องกันการเกิดภาวะดีซ่าน  และลดความรุนแรงลงได้