Symptoms & Disease

อาการ

                ระยะแรกเริ่ม  อาจไม่มีอาการผิดปกติชัดเจน หรือมีเพียงอาการท้องอืดท้องเฟ้อคล้ายอาหารไม่ย่อย  ต่อมาเป็นแรมปีอาจเริ่มรู้สึกอ่อนเพลีย  เหนื่อยง่าย  เบื่ออาหารคลื่นไส้ อาเจียนเป็นบางครั้ง น้ำหนักลด เท้าบวม

                อาจรู้สึกเจ็บบริเวณชายโครงขวาเล็กน้อย ตาเหลือง คันตามผิวหนัง ความรู้สึกทางเพศลดลง

                บางรายอาจสังเกตเห็นฝ่ามือแดงผิดปกติ หรือมีจุดแดงที่หน้าอก หน้าท้อง

                ในผู้หญิงอาจมีอาการประจำเดือนขาดหรือมาไม่สม่ำเสมอ มีหนวดขึ้น หรือมีเสียงแหบห้าวคล้ายผู้ชาย

                ในผู้ชายอาจรู้สึกนมโตและเจ็บ (gynecomastia) อัณฑะฝ่อตัว หรือมีภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ หรือองคชาตไม่แข็งตัว (erectile dysfunction/ED)

                ในระยะท้ายของโรค (หลังเป็นอยู่หลายปี หรือยังดื่มแอลกอฮอล์จัด) จะมีอาการท้องมาน เท้าบวมหลอดเลือดขอดที่ขา หลอดเลือดพองที่หน้าท้อง อาจอาเจียนเป็นเลือดสดๆ เนื่องจากหลอดเลือดขอดที่หลอดอาหาร (esophageal varices) แล้วแตก ซึ่งอาจถึงซ็อกและตายได้
ผู้ป่วยมักจะลงเอยด้วยอาการซึม เพ้อ มือสั่น และค่อยๆไม่รู้สึกตัว จนกระทั้งหมดสติ
 

ข้อแนะนำ

                1. โรคนี้ไม่มีทางรักษาให้หายขาด  เพราะเซลล์ตับที่ถูกทำลายไปแล้วมิอาจหาทางเยียวยาให้ฟื้นตัวได้ อาการจึงมีแต่ทรงกับทรุด ผู้ป่วยควรปฏิบัติตัว ดังนี้
 

• ติดต่อรักษากับแพทย์คนใดคนหนึ่งเป็นประจำ อาจต้องตรวจเลือด ดูการเปลี่ยนแปลงของโรคเป็นระยะ ๆ

 

• ห้ามดื่มแอลกอฮอล์โดยเด็ดขาด  เพื่อป้องกันมิให้เซลล์ตับส่วนที่ยังดีอยู่ถูกทำลายมากขึ้น หากเป็นโรคตับแข็งในระยะแรกเริ่ม ก็จะช่วยให้มีชีวิตอยู่ได้ยาวนาน

 

• กินอาหารพวกแป้งและของหวาน ผัก ผลไม้สด และอาหารพวกโปรตีนเป็นประจำ ยกเว้นในระยะท้ายของโรค ที่เริ่มมีอาการทางสมองร่วมด้วย จำเป็นต้องลดอาหารพวกโปรตีนลงเหลือวันละ 30 กรัม เพราะอาจสลายตัวเป็นสารแอมโมเนียที่มีผลต่อสมอง

 

• ถ้ามีอาการบวมหรือท้องมาน  ควรงดอาหารเค็ม และห้ามดื่มน้ำเกินวันละ 2 ขวดกลมหรือ 6 ถ้วย (1‚500) มล.)

 

• อย่าซื้อยากินเอง เพราะอาจมีพิษต่อตับมากขึ้น

                2. ผู้ป่วยตับแข็งที่ตรวจพบเชื้อไวรัสตับอักเสบบีหรือซี  ควรตรวยเลือดหาสารแอลฟาฟีโตโปรตีน (alphafetoprotein) ทุก 3-6 เดือน เพื่อตรวจกรองหาโรคมะเร็งตับระยะแรกเริ่ม เพราะเป็นกลุ่มที่เสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งชนิดนี้สูง

                3. โรคนี้ถ้าเป็นระยะแรกเริ่ม  และปฏิบัติตัวได้เหมาะสม  จะสามารถมีชีวิตได้นานเกิน 5–10 ปีขึ้นไป แต่ถ้าปล่อยให้มีภาวะแทรกซ้อนชัดเจน  เช่น  ดีซ่าน ท้องมาน อาเจียนเป็นเลือด ก็อาจอยู่ได้ 2-5 ปี (ประมาณ 1 ใน 3 อาจอยู่ได้เกิน 5 ปี)

               4. ในปัจจุบัน  แพทย์อาจพิจารณาทำการปลูกถ่ายตับในผู้ป่วยตับแข็งบางราย  ซึ่งช่วยให้สามารถมีชีวิตยืนยาว แต่ยังเป็นวิธีการรักษาที่ยุ่งยาก ราคาแพง  และหาตับที่มีผู้บริจาคซึ่งเข้ากับเนื้อของผู้ป่วยได้ค่อนข้างยาก
 
 

การรักษา

                1.หากสงสัย  ควรส่งชันสูตรเพิ่มเติมโดยการตรวจเลือด (ทดสอบการทำงานของตับและหาเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและซี) อัลตราซาวด์  เอกซเรย์คอมพิวเตอร์สแกนตับ ทำการตรวจชิ้นเนื้อตับ

                การรักษา  ถ้าเป็นตับแข็งในระยะแรกเริ่ม  มักจะให้การรักษาตามอาการ ให้วิตามินรวมและกรดโฟลิกเสริมบำรุง

                ข้อสำคัญผู้ป่วยที่ดื่มแอลกอฮอล์ต้องงดดื่มโดยเด็ดขาด  และหลีกเลี่ยงหรือระมัดระวังการใช้ยาที่อาจมีผลกระทบต่อตับ

                ถ้ามีอาการบวมหรือท้องมาน (มีน้ำในท้อง) ก็ให้ยาขับปัสสาวะ สไปโรโนแล็กโทน (spironolactone) หรือฟูโรซีไมด์
งดอาหารเค็ม จำกัดปริมาณน้ำที่ดื่ม

                ถ้ามีภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก ก็ให้ยาเม็ดบำรุงโลหิต

                2. ถ้ามีอาการอาเจียนเป็นเลือด ซึม เพ้อ ไม่ค่อยรู้ตัว หรือมีเลือดออกตามที่ต่างๆ ควรรีบส่งโรงพยาบาลอาจต้องให้เลือด และรักษาภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ

                   ผู้ป่วยอาจต้องเข้าๆ ออกๆ โรงพยาบาลเป็นปะจำจนในที่สุดมักจะเสียชีวิตจากภาวะแทรกซ้อนรุนแรง เช่น ตาเลือด ภาวะตับวาย
โรคติดเชื้อ เป็นต้น
 
การป้องกัน
 
                   1. ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก และถ้าตรวจพบว่าเป็นพาหะของเชื้อไวรัสตับอักเสบบีหรือซี ควรงดดื่ม

                   2. ฉีดวัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบจากไวรัสบี ตั้งแต่แรกเกิด

                   3. ระมัดระวังในการใช้ยาที่อาจมีพิษต่อตับ