Symptoms & Disease

อาการ

                ผู้ที่มีภาวะไขมันในเลือดสูง ส่วนมากจะไม่มีอาการแสดงแต่อย่างใด มักจะตรวจพบขณะตรวจเช็กสุขภาพ หรือขณะมาพบแพทย์ด้วยภาวะแทรกซ้อน เช่น เจ็บหน้าอก ปวดน่องเวลาเดินมาก ๆ ภาวะหย่อน สมรรถภาพทางเพศ หรือองคชาตไม่แข็งตัว (erectiledysfunction/ED) อัมพาต   เป็นต้น
 

ข้อแนะนำ

                    1. เนื่องจากภาวะไขมันในเลือดสูงหรือผิดปกติมักไม่มีอาการแสดงเป็นส่วนใหญ่ แม้ว่ามีสุขภาพทั่วไป แข็งแรงดี ก็ควรเซ็กไขมันในเลือดเป็นระยะโดย เฉพาะในกลุ่มที่มีปัจจัยเสี่ยง

                    ในการตรวจเซ็กไขมันในเลือด ควรอดอาหาร (ยกเว้นน้ำเปล่า) อย่างน้อย 12 ชั่วโมง และในระยะ 3 สัปดาห์ก่อนตรวจ ควรมีน้ำหนักตัวคงที่ บริโภคอาหาร เครื่องดื่ม และทำกิจวัตรประจำวันตามปกติที่เคยทำ ทั้งนี้จะได้พบว่า พฤติกรรมที่เป็นนิสัยปกตินั้นมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของระดับไขมันในเลือดหรือยัง

                     ถ้าผลเลือดปกติ สำหรับกลุ่มเสี่ยง ควรตรวจซ้ำ ทุก 1-3 ปี ส่วนผู้ที่ไม่มีปัจจัยเสี่ยงควรตรวจทุก 5 ปี

                     2. แม้ว่าผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน จะมีความเสี่ยง สูงต่อการมีภาวะไขมันในเลือดผิดปกติ แต่ผู้ที่มีน้ำหนัก ตัวปกติหรือผอม หากมีปัจจัยเสี่ยงก็อาจมีภาวะดังกล่าวได้ หากไม่ได้เกิดจากพฤติกรรมการบริโภค ก็อาจเกี่ยว เนื่องกับความผิดปกติทางกรรมพันธุ์ก็ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่มีระดับไขมันในเลือดสูงมาก     
 
                     3. ผู้ที่มีไขมันในเลือดสูงหรือผิดปกติ ควรได้รับ การรักษาอย่างจริงจังและต่อเนื่อง เพื่อควบคุมระดับไขมันให้ได้ตามเป้าหมายรวมทั้งควบคุมปัจจัยเสี่ยง อื่น ๆ (โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอาการเมตาบอลิก) ทั้งนี้ เพื่อลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด

                     4. การรักษาโรคนี้จำเป็นต้องอาศัยการปรับพฤติ กรรมเป็นพื้นฐาน หากไม่ได้ผลก็ควรใช้ยาลดไขมัน ควบคู่กันไปโดยแพทย์จะทำการเลือกใช้ยาและปรับขนาดของยาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย ดังนั้น ผู้ป่วย ควรติดตามรักษากับแพทย์อย่างต่อเนื่อง
 
 

การรักษา

                ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง (เช่น มีประวัติทางกรรมพันธุ์ของโรคหัวใจขาดเลือด โรคอัมพาตหรือภาวะไขมันใน เลือดสูงอ้วนขาดการออกกำลังกาย ชอบกินอาหารมันๆ ดื่มแอลกอฮอล์จัด สูบบุหรี่ เป็นต้น) มีอาการผิดปกติ (เช่นพบกระเหลือง) หรือเป็นโรค (เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจขาดเลือด อัมพาต) จำเป็นต้องตรวจดูระดับไขมันในเลือด

                ส่วนคนทั่วไม่มีปัจจัยเสี่ยง เมื่อมีอายุมากกว่า 35 ปี ควรตรวจดูระดับไขมันในเลือดอย่างน้อยทุก 5 ปี 

                การรักษา แพทย์จะทำการตรวจเพื่อประเมินสาเหตุ ปัจจัยเสี่ยงร่วมโดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอาการ เมตาบอลิก รวมทั้งภาวะแทรกซ้อน และให้การดูแลรักษา โดยแนะนำการปรับพฤติกรรม และ พิจารณาให้ยารักษาตามเกณฑ์  รวมทั้งให้การรักษาโรคหรือภาวะเสี่ยงที่พบร่วม เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ภาวะน้ำหนักเกิน เป็นต้น 

                ในรายที่ระดับไขมันสูง ในขนาดที่ยังไม่ต้องให้ยา ลดไขมัน จะให้ผู้ป่วยลองปรับพฤติกรรมนาน 3-6 เดือน หากควบคุมไม่ได้ตามเป้าหมาย จึงค่อยพิจารณาให้ยาลดไขมัน ซึ่งมีแนวทางดังนี้

                 เลือกใช้ยาลดไขมันตามชนิดของความผิดปกติ ที่พบเช่นในรายที่มีแอลดีแอลคอเลสเตอรอลสูงหรือ คอเลสเตอรอลรวมสูง โดยไตรกลีเซอไรด์ปกติมักจะเลือกใช้ยากลุ่มสแตติน ยากลุ่มเรซิน หรือกรดนิโคตินิก เพียงชนิดใดชนิดหนึ่งก่อน ถ้าคุมไม่ได้หรือมีค่าสูงมาก ๆ ก็จะให้สเตตินร่วมกับยากลุ่มแรซินหรือโพรบูคอล แต่ถ้ามีไตรกลีเซอไรด์สูงร่วมด้วยก็จะให้สแตตินร่วมกับยา กลุ่มไฟเบรต หรือกรดนิโคตินิก

                ในรายที่มีไตรกลีเซอไรด์สูงเพียงอย่างเดียว โดยแอลดีแอลปกติ (<130  มก./ดล.) และคลอเลสเตอร รวมปกติ (< 200 มก./ดล.) ก็จะให้ยากลุ่มไฟเบรตหรือ กรดนิโคตินิก

                 ก่อนให้ยากลุ่มสแตตินและไฟเบรต  ควรตรวจเลือดดูว่าการทำงานของตับและไต ถ้าพบว่าเอนไซม์ตับ (AST, ALT) มีค่ามากกว่า 3  เท่าของค่าปกติ ก็ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาทั้ง 2 กลุ่มนี้ ถ้าพบว่าครีอะตินีนมีค่ามากกว่า 2 มก./ดล. ก็ควรลดขนาดของยากลุ่มไฟเบรต และหากครีอะตินีนมีค่ามากกว่า 4 มก./ดล. ก็ไม่ควรให้ ยากลุ่มนี้

                 หลังให้ยาลดไขมัน 6-12 สัปดาห์ ควรติดตาม ตรวจหาระดับไขมันในเลือด และควรตรวจซ้ำทุก 3-6 เดือน

                 หลังให้ยากลุ่มสแตตินหรือไฟเบรตหลัง 6-12 สัปดาห์ ควรตรวจเลือดหาระดับเอนไซม์ตับ (AST,SLT) หลังจากนั้นควรตรวจซ้ำ
ปีละ 1-2 ครั้ง แต่ถ้าใช้ยาขนาดสูงหรือใช้ยาลดไขมันตั้งแต่ 2 ชนิดขึ้นไป ควรตรวจทุก 3-6 เดือน หากพบค่าเอนไซม์ตับสูงมากกว่า 3 เท่าของค่าปกติ ก็ให้หยุดยา

                 นอกจากนี้ หากพบว่าผู้ป่วยมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อหลังใช้ยาลดไขมันก็ควรตรวจเลือดหาระดับ เอนไซม์ CPK ซึ่งถ้ามีค่ามากกว่าปกติ 10 เท่า แสดงว่า มีอาการอักเสบของกล้ามเนื้ออย่างรุนแรงได้

                ในกรณีให้ยากลุ่มสแตตินร่วมกับไฟเบรต ควรติดตามตรวจเอนไซม์ตับทุก 1-2 เดือน ในระยะ 6 เดือนแรกเนื่องจากผู้ป่วยมีความเสียงต่อการเกิดโรคตับอักเสบและภาวะกล้ามเนื้อถูกทำลายมากกว่าปกติ

การป้องกัน

                ลดการกินอาหารพวกไขมันชนิดอิ่มตัวและคอเลสเตอรอล กินผักผลไม้และเมล็ดธัญพืชให้มาก ๆ อย่าดื่มแอลกอฮอล์จัด อย่ากินน้ำตาลและของหวานมากเกินไป ออกกำลังกายเป็นประจำ และระวังอย่าให้อ้วน